Een lekke fietsband kost een paar euro om te repareren. Maar de indirecte kosten (tijdverlies, ergernis, te laat bij een afspraak) zijn vele malen hoger. Zo werkt het bij bedrijfsongevallen ook. Bedrijven moeten daarom scherper letten op de ‘total cost of risk’, vindt Arjan Hendriksen, manager risicobeheersing bij Interpolis.
Mijn vak heet risk management. Risk managers proberen risico’s zo goed mogelijk in kaart te brengen. Risk management is een relatief jong vak, dat zich snel ontwikkelt.
In het verleden deed een risk manager bij een bedrijf weinig meer dan verzekeringen afsluiten tegen een zo laag mogelijke premie. Maar hoe volwassener ons vak wordt, hoe meer we erachter komen dat dat een veel te eendimensionale manier is van omgaan met risico’s.
Hoge indirecte kosten
Een verzekeraar betaalt meestal alleen de directe kosten van een ongeval, de prijs van het laten plakken van die lekke band, zeg maar. Maar als je alle gevolgen van een ongeluk systematisch op een rij zet, blijkt dat de werkelijke kosten veel hoger zijn. De productie die stilvalt, personeel dat zijn werk tijdelijk niet kan doen, imagoschade, noem maar op.
Zelf hanteer ik de stelregel dat de werkelijke kosten van bedrijfsongevallen ten minste twee maal zo hoog zijn als de directe kosten. Ik weet dat dat een erg conservatieve inschatting is. Drie keer zo hoog ligt in veel gevallen waarschijnlijk dichter bij de waarheid. En in sommige situaties is die factor nog veel hoger.
Gewond op de werkvloer
Een voorbeeld. Een werknemer raakt gewond op de werkvloer en is een tijd uit de running. De werkgever is hiervoor verzekerd, zodat de medische kosten en het inkomen van de gewonde tijdens diens afwezigheid vergoed worden. Maar een tijdelijke vervanger van de gewonde zal doorgaans meer kosten dan de verzekeraar vergoedt. Bovendien moet de vervanger worden ingewerkt.
Alle consternatie rond het ongeval kost eveneens veel manuren. De machine waaraan de werknemer werkte, wordt stilgelegd. Er volgt een grondig onderzoek naar de oorzaken. Procedures worden aangescherpt. Veel administratie. Andere medewerkers praten onderling nog minstens een week opgewonden na over het ongeluk. En dan hebben we het nog niet eens over eventueel bezoek van de Inspectie, een rechtszaak, boetes, negatieve publiciteit et cetera.
Frank Bird
Het klinkt cru om de indirecte kosten uit dit voorbeeld zo zakelijk op een rij te zetten omdat het hier gaat om een gewonde werknemer. Dat is misschien ook de reden dat dat bij ongelukken nog zo weinig gebeurt. Maar dit voorbeeld (ontleend aan het boek ‘Practical Loss Control Management’ van risicogoeroe Frank Bird) illustreert wel hoe hoog de indirecte kosten van een ongeval vaak zijn. Dat is helemaal het geval bij bijvoorbeeld een grote brand.
Risk cost iceberg
Er zijn dan ook risicomanagers die de indirecte kosten veel hoger inschatten dan de factor 2 à 3 die ik eerder noemde. Zij spreken net als Bird van een ‘risk cost iceberg’: de directe kosten vormen maar het topje van de ijsberg. Een collega bij een conferentie in München over dit onderwerp een aantal jaren geleden schatte in dat de indirecte kosten van een ongeval zelfs 8 tot 36 keer hoger zijn dan de directe.
Daarover kun je lang discussiëren. Waar het mij omgaat is dat bedrijven zich bewuster worden van dit fenomeen. En dus ook rationeler naar risico’s leren kijken. 10 of 20 procent verschil in verzekeringspremie is veel minder relevant dan het simpelweg voorkomen van alle ellende.
Pretpark
Neem bij de keus van een verzekeraar daarom in overweging of hij alleen uitbetaalt bij schade, of dat hij daarnaast als een adviseur de risico’s in kaart brengt en met jou samen plannen maakt om ze te voorkomen.
Een praktijkvoorbeeld: als manager risicobeheersing bij Interpolis was ik een aantal jaren geleden betrokken bij een pretpark dat zich bij ons verzekerde. De eerste drie jaar was er in totaal 3,5 ton aan schade die wij vergoedden. Zoals gezegd: de indirecte schade was voor het pretpark veel hoger.
Factor 1000 lager
Interpolis is samen met het pretpark die incidenten gaan analyseren en systematisch de oorzaken gaan aanpakken. In de drie jaar die volgden, was de schade nog maar 361 euro. Meer dan een factor duizend lager.
Kijk als bedrijf dus altijd naar de total cost of risk. Zet alle risicokosten op een rij, zoals verzekeringspremies, eigen risico, directe en indirecte kosten van incidenten, de kosten van een afdeling veiligheid, de effecten op gezondheid en milieu en alle beheersmaatregelen. Staar je niet blind op de laagste verzekeringspremie, maar kijk naar het totaal. En zorg dat je als organisatie het totaal van die risicokosten omlaag brengt. Dat lukt vaak al door een kleine investering in risicopreventie.
Arjan Hendriksen is manager risicobeheersing van Interpolis. In een reeks bijdragen laat hij bedrijven zien hoe ze doordacht kunnen omgaan met risico’s. Interpolis is partnerexpert van Z24.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl